Hanneke Kiggen
# Wat doet een ergotherapeut?
Het werk van een ergotherapeut is erg breed en divers. Een ergotherapeut helpt mensen met problemen in hun dagelijks handelen om weer zo zelfstandig en goed mogelijk te functioneren thuis, op het werk, tijdens sport en vrije tijd. De gevolgen die ervaren worden in het uitvoeren van dagelijkse activiteiten staan centraal. Bij dagelijkse activiteiten kan gedacht worden aan wassen en aankleden, koken, schoonmaken, boodschappen doen, schrijven, computeren, etc.. De activiteiten die problemen opleveren en die voor de hulpvrager belangrijk zijn, worden zo praktisch mogelijk aangepakt. Elke hulpvraag is uniek.
# Wat is het verschil tussen fysiotherapie en ergotherapie?
Er is een groot verschil tussen fysiotherapie en ergotherapie. Een fysiotherapeut werkt meer functiegericht (grove motoriek, kracht, conditie) terwijl een ergotherapeut meer praktisch werkt. Binnen de ergotherapie wordt er gekeken naar praktische problemen die mensen ervaren in het dagelijks leven.
# Wat zijn de mogelijkheden om de kwaliteit van leven verbeteren voor de cliënt?
Er kan getraind worden, zodat mensen zo lang mogelijk zelfstandig kunnen blijven functioneren. Bijvoorbeeld oefenen met een stappenplan (d.m.v. foto’s) om een apparaat te bedienen. Soms gaat het om iets heel kleins, zoals een gekleurd stickertje op de aan/uit knop van een apparaat om de bediening aan te geven. Het gebruik van een dagkalender of whiteboard geeft meer structuur en duidelijkheid over de afspraken van die dag (meer overzicht).
Er zijn veel hulpmiddelen te bedenken die dagelijkse handelingen gemakkelijker kunnen maken. Er wordt advies gegeven indien er bijvoorbeeld hulpmiddelen en/of aanpassingen nodig zijn, zoals een rolstoel, scootmobiel, woningaanpassing of kleine hulpmiddelen (bijv. aangepast bestek, hulpmiddelen om steunkousen aan- en uit te trekken). Vergoeding van hulpmiddelen en/of aanpassingen zijn in vele gevallen mogelijk via de zorgverzekering (ADL hulpmiddelen, kortdurende uitleen, langdurige verstrekking) of via de Wmo van de gemeente waarin de client woont. Het leren omgaan met hulpmiddelen behoort tot de taak van de ergotherapeut.
Ook worden de mantelzorgers gesteund, zodat zij beter om kunnen gaan met de beperkingen van de persoon die ze verzorgen.
# Wat kunt u als ergotherapeut betekenen voor een mantelzorger?
Vaak wordt er apart een gesprek gevoerd met de mantelzorger waarin besproken wordt wat hij of zij nodig heeft om beter met de thuissituatie om te kunnen gaan. Als de cognitieve vermogens van de cliënt achteruit gaan wordt er voortdurend beroep gedaan op de mantelzorger, wat heel zwaar kan zijn. Daarom wordt er gekeken hoe de cliënt nog zo lang mogelijk zelfstandig taken kan blijven uitvoeren. Hierbij kan bijvoorbeeld gedacht worden aan kleding op een bepaalde volgorde klaarleggen, zodat de cliënt zich zelfstandig kan aankleden. Daarnaast geef ik tips en adviezen om meer structuur te krijgen, bijv. door spullen een vaste plek te geven, kasten niet te vol te maken, etc. Iemand met dementie raakt snel het overzicht kwijt. Verder bekijk ik in de woning of er losse vloermatjes liggen of andere obstakels zijn die weggehaald kunnen worden (valpreventie). Zo wordt het gemakkelijker voor de cliënt om zich voort te bewegen in huis en wordt vallen voorkomen.
Binnen de ergotherapie wordt de mantelzorger ook op o.a. emotioneel vlak ondersteund. Er wordt uitleg gegeven over het ziektebeeld en hoe hiermee om te gaan in het dagelijks leven d.m.v. bijvoorbeeld praktische tips. Door geheugenproblemen kan de client met dementie iets beweren wat niet waar is. Hierdoor kunnen discussies ontstaan tussen de client met dementie en de mantelzorger. Er wordt geadviseerd mee te gaan in het verhaal van de client met dementie. Korte gerichte vragen stellen en de cliënt niet te veel keuzes geven kan ook een hoop ergernis voorkomen.
Dagbesteding is ook een belangrijk onderwerp om de mantelzorger te ontlasten. Het is belangrijk dat de mantelzorger nog tijd en aandacht heeft voor zichzelf en eigen activiteiten/hobby’s kan blijven uitvoeren. Dagbesteding buitenshuis kan een oplossing zijn voor de cliënt met dementie. Ook bij de aanvraag van dagbesteding kan ik als ergotherapeut ondersteuning bieden. Als ergotherapeut denk ik ook mee over praktische oplossingen voor vervoer buitenshuis. Hierbij kan gedacht worden aan collectief vervoer of een OV begeleiderskaart waardoor begeleiders gratis mee kunnen reizen.
# Wat kunt u betekenen voor mensen met dementie?
Voor mensen met dementie en de mantelzorger is er een bewezen effectieve ergotherapierichtlijn voor diagnostiek en behandeling ontwikkeld, namelijk het EDOMAH programma (Ergotherapie bij Dementerende Ouderen en hun Mantelzorgers Aan Huis). Uniek aan dit programma is dat zowel de behoeften van de oudere met dementie als die van de mantelzorger centraal staan.
De oudere met dementie, de mantelzorger en de ergotherapeut gaan een samenwerkingsverband aan met als doel de oudere met dementie zolang mogelijk in staat te stellen betekenisvolle activiteiten naar tevredenheid uit te voeren. Regie, plezier en voldoening van de oudere met dementie bij zijn of haar activiteiten staan voorop.
# Kunt u iets zeggen over de vergoeding van ergotherapie?
Per kalenderjaar worden 10 uren ergotherapie vanuit het basispakket van de zorgverzekering vergoed. Hierbij geldt het verplicht eigen risico. Sommige zorgverzekeraars vergoeden meer vanuit de aanvullende verzekeringen.