We spraken: Jac de Werdt voorzitter Stichting Woonzorg Cranendonck over Os Thoes
# Wat hebt u persoonlijk met dementie?
In de jaren 80 en 90 hebben we een familielid in huis gehad, zolang als dat mogelijk bleek. De laatste jaren van haar leven was ze dement geworden en vooral het laatste jaar was er helemaal geen contact meer mogelijk met haar totdat ze op 89-jarige leeftijd overleed.
# Hoe is het idee van Os Thoes ontstaan?
Anita Duisters werkte rond 2000 als activiteitenbegeleidster in het zorgcentrum Mariënburght; ze werkte o.a. met mensen met dementie. Ze speelde met de gedachte dat er ook op een andere manier zorg aangeboden kon worden aan deze doelgroep. Zover het mogelijk is, creëer je voor hen een menswaardige en bekende, huiselijke omgeving. Er ontstaat zo een leefsituatie waarin de bewoners samen wonen, zo veel mogelijk gemeenschappelijk leven en nog activiteiten kunnen ondernemen. Dit gebeurt onder toezicht en met ondersteuning van anderen. Vanuit dit idee is Stichting Woonzorg Cranendonck ontstaan. Eén van de projecten van deze stichting is een woonvorm voor mensen met dementie geworden. Uiteindelijk is er een samenwerking ontstaan met WoCom als de woning coöperatie, Zuidzorg als zorgorganisatie, de gemeente Cranendonck en de Stichting Woonzorg Cranendonck. Hiervoor is een overeenkomst getekend om een woonvorm als Os Thoes te kunnen realiseren. Mensen met dementie huren via onze stichting een kamer en betalen ook een bedrag voor andere faciliteiten waar ze gebruik van kunnen maken.
# Voor wie is Os Thoes bestemd?
De mensen die hier wonen zijn niet meer in staat om thuis zelfstandig te functioneren en ze zouden eigenlijk naar een verpleeghuis moeten. Ze hebben een zorgindicatie waardoor het financieel mogelijk is om 24 uur zorg aan te bieden. Bij Os Thoes krijgen de bewoners ook allemaal professionele zorg, het is dus een andere, kleinschalige mogelijkheid voor verblijf voor deze mensen. Hier wonen veelal oudere alleenstaande mensen met gevorderde dementie, maar toch proberen we hen zo veel mogelijk bij dagelijkse activiteiten te betrekken. Dit gebeurt door ondersteuning van vrijwilligers die helpen met het eten klaarmaken of andere taken die ze samen met de bewoners kunnen organiseren. De mensen die hier komen wonen, huren een eigen kamer, maar tevens zijn er gemeenschappelijke voorzieningen zoals een gezamenlijke huiskamer, een grote keuken waar elke dag wordt gekookt, sanitaire voorzieningen en een tuin met een buitenaccommodatie.
# Wat zijn de voordelen van Os Thoes?
We zien dat de familie en naasten erg blij zijn met deze woonvorm; de drempel is minder hoog dan als je naar een verpleegafdeling gaat om iemand te bezoeken, is de ervaring. Ook zien we regelmatig dat familieleden samen met vrijwilligers een handje helpen bij dagelijkse activiteiten. Eventuele mantelzorgers komen hierheen om hun partner/familielid die woonachtig is op deze locatie te ondersteunen, zo blijven ze toch betrokken bij het leven van zijn of haar naaste.
# Wat zijn de uitdagingen?
Wij zijn nu met 7 vrijwilligers werkzaam, daar redden we het mee, toch zou het fijn zijn als wij meer vrijwilligers konden krijgen voor diverse werkzaamheden ten behoeve van Os Thoes. Het is daarbij belangrijk dat de vrijwilliger affiniteit heeft met deze specifieke doelgroep. Daarom vormt het vinden van geschikte medewerkers soms wel een uitdaging.
Os Thoes heeft als doelstelling om de bewoners zo lang mogelijk een menswaardig leven te bieden. Het vormt een uitdaging om op het juiste moment de mensen hier binnen te laten, want als de dementie al te ver gevorderd is, hebben zij steeds minder mogelijkheden om te communiceren met de andere bewoners. Ook worden ze te beperkt in hun mentale en praktische vermogens. Hierdoor is het niet meer mogelijk om een woonvorm te creëren die we voor ogen hebben; een woongemeenschap waarbij iedere bewoner positief bijdraagt aan sfeer en verbondenheid met elkaar.
Onze intentie is dat deze plek gezien kan worden door de bewoners als hun nieuwe woonomgeving waar ze nieuwe contacten kunnen aangaan. Mensen vragen de indicatie te laat aan en de procedures duren lang totdat alles rond is. Hierdoor gaat kostbare tijd verloren om goed te kunnen integreren in deze leefgemeenschap. Het is niet de bedoeling dat hier mensen komen wonen die volledig bedlegerig zijn. De bewoners moeten nog een meerwaarde hebben in de groepsdynamiek. Als de dementie zo ver gevorderd is dat dit niet meer mogelijk is, dan is het niet verstandig om hen hier te laten wonen. Deze woonvorm en de inrichting van het huis is er niet geschikt voor, want wij hebben hier geen mogelijkheden voor intensieve verpleging. Dit heeft de ervaring ons nu geleerd en we gaan tijdens de intake hier nu dieper over doorvragen.
Soms hebben we extra geld nodig om bepaalde dingen aan te schaffen, het is fijn als mensen of bedrijven ons willen sponsoren. Een goede airco geschikt voor ouderen of meerdere tuinhuisjes zodat familieleden even apart kunnen gaan zitten met de bewoner die ze bezoeken, staan o.a. op ons verlanglijstje. Ons budget is toereikend om te functioneren, maar grote uitgaven en extra zaken ten behoeve van de bewoners zijn niet zo snel bij elkaar vergaard.
# Waar moeten mensen rekening mee houden als ze hier willen wonen?
De zorgtrajectbegeleider bekijkt samen met de huisarts of iemand in aanmerking komt voor deze woongroep. Daarna volgt er een gesprek met het bestuur samen met de potentiële bewoner van een kamer. De betrokkene en de mantelzorger kunnen hier komen kijken en zo een indruk vormen of deze woonvorm bij hem of haar past. Ook wordt er tijdens het gesprek uitleg gegeven over de indicatie en de wachttijd die ook financieel gevolgen heeft.
Wij zijn uitdrukkelijk geen gesloten afdeling, dus daardoor is Os Thoes niet voor iedereen geschikt. De deuren worden niet afgesloten voor de bewoners zoals bij een gesloten afdeling van een verpleeghuis. Bewoners hebben hier de mogelijkheid om de deur uit te lopen als ze dat willen. Omdat weglopen en dan verdwalen toch regelmatig gebeurt, gebruiken we voor hen een GPS tracer waardoor iemand op straat te lokaliseren is, want wij hebben niet altijd vrijwilligers paraat om mee te lopen. Daarbij zijn sommige bewoners niet te overreden om terug te gaan naar hun verblijfplaats. Natuurlijk kan het gedrag door de dementie veranderen terwijl hij of zij hier al een tijdje woont. Wij bekijken dan of het voor de bewoner zelf en voor anderen nog veilig is hier bij Os Thoes te verblijven. Mocht dit niet zo zijn gaan we op zoek naar een andere oplossing voor deze bewoner.
# Hoe ziet u de toekomst van Os Thoes?
Os Thoes zoals hij nu bestaat is een pilot en we leren al doende, waardoor het concept zoals deze verder doorontwikkeld kan worden. De ervaringen die we nu opdoen kunnen we meenemen in een volgend project. Het is daarom goed dat we klein begonnen zijn met één wooneenheid. Ik denk dat we voor een duurzaam voortbestaan twee tot drie van deze woonvormen nodig hebben, dicht bij elkaar in de buurt. De zorgkosten kunnen zo acceptabel gehouden worden voor degene die de zorg levert. We hopen daarom dat dit project groter kan worden door meerdere woonvormen zoals deze. Als we kijken naar hoe de maatschappij zich ontwikkelt wat vergrijzing en eenzaamheid betreft kan dit een goede oplossing zijn voor de komende jaren. De vraag naar alternatieve woonvormen voor bepaalde doelgroepen neemt hand over hand toe, het is dus belangrijk om te kijken hoe het ook anders kan zodat we hieraan tegemoet kunnen komen. Ook het vinden van de juiste zorgmedewerkers door de zorgverlener is op dit moment moeilijk. Dat geldt voor bijna alle vormen van zorgverlening. Er zijn te weinig medewerkers beschikbaar. Ook hier moet voor de toekomst verandering in komen wil dit soort projecten haalbaar zijn.