In gesprek met: Notaris Op de Laak
# Kunt u iets vertellen over het levenstestament?
Als er door een deskundige geconstateerd is dat u langdurig handelingsonbekwaam of wilsonbekwaam (lichamelijk en/of geestelijk) geworden bent, dan legt u in een levenstestament vast wie de zaken gaat/gaan waarnemen en op welke manier. Dit kan zijn: uw partner, uw kind(eren) of iemand anders die u kunt aanstellen om uw zaken te behartigen. Het levenstestament laat u opmaken bij de notaris voordat dit moment is aangebroken, anders is het niet meer rechtsgeldig. Vroeger werd hiervoor een volmacht opgesteld. Nu is dat een levenstestament.
In een levenstestament regelt u niet alleen uw financiële zaken zoals wie uw bankrekening en uw vermogen beheert. Maar ook:
Wie de verzorging overneemt voor de huisdieren of uw minderjarige kinderen en op welke manier.
Wie de verkoop van uw woning regelt als u zelf hiervoor uw handtekening niet meer kunt zetten.
Wat uw wensen zijn wanneer u afhankelijk wordt van zorg en wie dit regelt.
Wie uw medische zaken regelt.
Wat er moet gebeuren met uw bedrijf en het vermogen, mocht hier sprake van zijn.
Wat uw wensen zijn wat uw privé-eigendommen betreft die voor u persoonlijk belangrijk zijn.
In een levenstestament regelt u geen medische zaken zoals een behandelverbod of een euthanasie verklaring. Daarvoor moet u bij uw huisarts zijn, omdat daar andere regels voor gelden.
Bij het opstellen van een levenstestament komt veel kijken. Mijn advies is om daar goed over na te denken en hierover in gesprek te gaan, zodat u kunt kiezen wat het beste bij u en uw situatie past. Kom daarom als dit van toepassing is met de kinderen/familie aan tafel zitten. Het brengt een grote verantwoordelijkheid met zich mee en niet iedereen kan die verantwoordelijkheid ook aan. De gemachtigde moet namelijk voor alles wat hij of zij heeft gedaan verantwoordelijkheid kunnen afleggen.
# Waarom is het belangrijk om de zaken op tijd te regelen?
We zien door de toenemende vergrijzing ook een toename van mensen met dementie. Het is daarom heel belangrijk om de zaken vóór die tijd goed te regelen. U moet nog in goede geestelijke gezondheid verkeren en weten waarvoor u tekent, wil uw handtekening rechtsgeldig zijn. Als u al op jonge leeftijd een levenstestament laat maken, dan is het nog geen beladen onderwerp. U kunt er vaak nog met een zekere afstand naar kijken, waardoor het gemakkelijker is om bepaalde beslissingen te nemen. Maar als het dichtbij komt, door bijvoorbeeld uw gevorderde leeftijd, zijn de beslissingen veel moeilijker te nemen.
Ik zie dat veel mensen het voor zich uitschuiven, maar elk moment kunt u zelf ook wils- of handelingsonbekwaam worden door bijvoorbeeld een ongeval, ernstige ziekte, een beroerte of een geestesziekte. Bent u geestelijk of lichamelijk (tijdelijk) ‘de weg kwijt’ dan is het een hele geruststelling voor u als uw belangen naar uw wensen uitgevoerd zullen worden. Hiervoor is het van belang om uw zaken goed en op tijd geregeld te hebben.
# En als je niets regelt, wat kunnen dan de gevolgen zijn?
Als dit niet gebeurt en u wordt wilsonbekwaam, dan bent u afhankelijk van instanties die de zaken voor u regelen. Ik maak hierbij het verschil tussen een ‘maatpak’ en een ‘confectiepak’.
Met een ‘confectiepak’ bedoel ik een standaard procedure waarbij de rechter beslissingen voor u neemt. Als u uw zaken niet geregeld heeft, kunt u onder bewind gesteld worden van een onafhankelijke bewindvoerder. Zij hebben dan te maken met een standaard instructieboekje en spelregels. Bij de rechtbank houden ze vaak geen rekening met persoonlijke voorkeuren en emotionele overwegingen. Hier is vooral sprake van een papieren dossier.
Ook als u als partner door de rechter aangesteld wordt als bewindvoerder, dan krijgt u te maken met strenge regels. Deze regels hebben ook consequenties voor u als partner wanneer u in gemeenschap van goederen getrouwd bent. U moet alles verantwoorden naar de rechter toe omdat een deel van uw vermogen en goederen van uw partner is.
Een levenstestament is maatwerk. U kunt precies vastleggen hoe u het geregeld wilt hebben en vanaf wanneer het levenstestament in gaat. Een levenstestament maken dient zorgvuldig te gebeuren. Het is een heel belangrijk document. Er is geen standaard formulier wat u hiervoor even snel invult. Daarom is het belangrijk om er echt voor te gaan zitten en er de tijd voor te nemen, zodat u belangrijke beslissingen weloverwogen kunt nemen.
# En als iemand nu geen familieleden meer heeft die zijn of haar zaken kan behartigen?
Hebt u geen kinderen, kijk dan verder in uw kennissenkring wie u kunt vertrouwen om uw zaken te behartigen als u dit zelf niet meer kunt. Er zijn ook onafhankelijke mensen die als bewindvoerder op kunnen treden. Als u daar gebruik van wilt maken kunt u een kennismakingsgesprek aanvragen om te kijken of het klikt. Elk jaar zal de bewindvoerder zich verantwoorden voor wat hij of zij doet bij een accountant , zodat er geen juridische of financiële problemen ontstaan. Dit is een belangrijke waarborg voor u.
# Wat is echt belangrijk om rekening mee te houden?
Een goede administratie bijhouden en alle bonnen bewaren is heel belangrijk. Zo kunnen anderen controleren wat u met het geld op de rekening die u beheert gedaan heeft. Zorg daarbij voor waarborgen door bijv. ieder half jaar bij aan onafhankelijk persoon verantwoording af te leggen over het beheer van de rekening en andere zaken waar u verantwoordelijk voor geworden bent.
Kijk verder naar uw gezinssamenstelling. Hoeveel broers en zussen zijn er en wie geeft u welke verantwoordelijkheid? En als die persoon wegvalt, wie is dan de volgende? Hebt u twee kinderen, dan adviseer ik om samen beslissingen te nemen zodat ze elkaar kunnen controleren. Regel dat bepaalde beslissingen alleen gezamenlijk genomen mogen worden. Dit geeft u een stukje meer veiligheid.
Blijf ook steeds vooruitdenken, want ook de langstlevende of de gemachtigde kan overlijden, en wie behartigt dan uw zaken?
Ook is het zinvol een vrij te besteden bedrag te reserveren voor als je naar een zorginstelling moet. Zo blijft er altijd geld beschikbaar voor je zorg en onderhoud daar.
Het is verstandig om een levenstestament om de 5 jaar, waar nodig, te actualiseren omdat er in die periode veel kan veranderen in het leven van de personen waar het om gaat.
Wacht niet tot u al op leeftijd bent om een levenstestament te maken. Laat onafhankelijk testen dat u in staat bent nog zelfstandig bepaalde zaken te beslissen. Als die deskundige heeft bewezen dat u weet waarvoor u tekent, dan is dat een waarborg voor later als bijv. kinderen beweren dat de persoon in kwestie ‘de weg al kwijt was’ toen het levenstestament werd opgesteld.
Natuurlijk willen we niet denken aan het slechtste scenario, maar toch adviseer ik: Bouw veiligheden in, want de cijfers liegen er niet om. 85% van de ouderen die financieel misbruikt worden, zijn het slachtoffer geworden van hun eigen familie/kinderen.