# Wat heeft u persoonlijk met dementie?
Sandra: Ik ben op latere leeftijd voor verpleegkundige gaan studeren. Na mijn opleiding ben ik in de woonzorg in Achel begonnen. Daar kwam ik in contact met mensen met dementie toen ik op een gesloten afdeling werkte. Er waren bewoners waar we ons afvroegen, hoe hebben zij thuis nog zo lang kunnen functioneren.
Jessie: Ik heb werkervaring op een gesloten PG afdeling net als Sandra. De meeste mensen die hier verbleven zaten in het laatste stadia van hun ziektebeeld. Ik vond het altijd een uitdaging om op een manier te communiceren waardoor iedere cliënt me op hun eigen manier kon begrijpen. Al was het maar met een spel of een aanraking.
# Wat is buurtzorg?
Buurtzorg is thuiszorg. Het is een kleine landelijke organisatie met het hoofdkantoor in Almelo. Wij zijn zelfsturend, al worden er wel een aantal zaken geregeld via het hoofdkantoor. Zelfsturend houdt in dat wij als team zelf beslissen hoe ons beleid is en hoe we onze zorg verdelen. Doordat we met teams van maximaal 12 mensen werken, kunnen we hele persoonlijk zorg geven aan onze cliënten.
We werken met vijf ochtendroutes, daarin zijn telkens twee van ons op één route.
Omdat de cliënten steeds met dezelfde verzorgers te maken hebben worden zij een vertrouwd gezicht en ontstaat er een relatie met de hulpvrager. Dit is vooral belangrijk als een cliënt steeds meer vergeet, zoals onze naam. Ze herkennen ons dan wel door de manier hoe we de persoon benaderen.
Buurtzorg is voor iedereen toegankelijk. Als iemand vandaag uit het ziekenhuis komt en ons belt omdat verzorging nodig is, dan kunnen we vandaag nog iemand laten komen. Als het gaat om specifieke verpleegkundige, medische handelingen, dan is er een verwijzing van een arts of specialist nodig.
Wij zijn verdeeld over de gemeente Cranendonck vanuit diverse werkgebieden. Onder Buurtzorg Maarheeze vallen ook de dorpen Gastel en Soerendonk. Maar ook Budel heeft een team. Buurtzorg Maarheeze bestaat bijna 10 jaar. Het is begonnen vanuit een initiatief van vijf medewerkers die zelf contact hebben gelegd met huisartsen, fysiotherapeuten enz. Dit bood hen de mogelijkheid steeds verder te groeien.
# Hoe is jullie werkwijze vanaf de aanmelding?
Zodra iemand zich aanmeldt kijken we tijdens een gesprek wat we voor deze persoon kunnen betekenen. We gaan mee in het proces van de cliënt, kijken wat de behoefte is en vaak betrekken we de familie er ook bij. Wij kunnen o.a. aanbevelingen doen voor hulpmiddelen in huis. Omdat we zo goed mogelijk willen aansluiten bij de persoon zelf gaan we ook met de mantelzorger in gesprek over wat de cliënt een fijne benadering vindt. Wil iemand met de voornaam, of juist met “Meneer” of “Mevrouw” aangesproken worden, dan doen we dat. We proberen mee te bewegen in het tempo van de cliënt en zijn of haar manier van leven.
Als iemand bij ons in de zorg komt, beginnen we bijvoorbeeld met de cliënt 1x per week te ondersteunen met douchen, afhankelijk van de behoefte en mogelijkheden van de cliënt. Wat iemand zelf kan, motiveren we om te blijven doen, want wij willen dat de cliënt zo lang mogelijk de regie in eigen hand houdt. Vooral als de zorgvraag groter wordt, kunnen we meer bereiken met de cliënt als we daar al een vertrouwd gezicht zijn. Doordat we op den duur vrijwel dagelijks betrokken zijn bij de cliënt, vormen we een verbindende schakel. Wij kunnen doordat we zo regelmatig contact hebben beter schatten welke hulp passend is bij deze persoon. Dit kunnen we tijdens een overleg met andere behandelaren ook aangeven.
# Wat zijn de taken van buurtzorg bij mensen met dementie?
Mensen met gevorderde dementie komen vaak pas op een wachtlijst te staan als het eigenlijk niet meer lukt in de thuissituatie, maar vervolgens moeten ze wachten totdat er plek is. Al die tijd hebben ze hulp nodig die wij kunnen bieden. Onze belangrijkste taak is de dagelijkse verzorging van onze cliënten; wassen, aankleden en toezicht houden op medicatie. Doordat er steeds meer gestreefd wordt naar een participatie maatschappij wordt er een groot beroep gedaan op mantelzorgers. Wij kunnen deze mantelzorger bij diverse dagelijkse zorgtaken ondersteunen. Maar onze hulp kan ook verder gaan voor mensen met dementie. Soms worden wij bijna een soort van managers in het leven van iemand die niet meer zelf de regie in handen kan houden. Dit gebeurt vooral als het netwerk beperkt is en er ook geen mantelzorger is die dit kan overnemen. Wij houden dan de agenda bij zoals afspraken bij een arts. Ook kunnen wij vervoer of andere hulp regelen.
Het komt voor dat we bij mensen thuis komen die de hele dag geen ander contact hebben dan met ons. Hier maken we even een praatje om te kijken hoe het met de cliënt gaat. Zo werken we preventief en mocht de zorgvraag groter worden kunnen we dit sneller oppakken omdat we daar al bekend zijn.
Bij mensen met dementie gaat het vaak om een hulpvraag voor langere tijd. Naarmate iemand verder weg raakt in het proces van dementie, kennen we de persoon al beter. Vervolgens kunnen we ons verder aanpassen bij de behoefte van de cliënt. Omdat we zo betrokken zijn bij de familie zien we ook dat een mantelzorger over zijn of haar eigen grenzen heen gaat. Wij kunnen dat een halt toeroepen en samen met hen aan andere opties gaan denken maar ook wanneer het zinvol is om aangemeld te worden voor de wachtlijst voor een zorgcentrum. De kracht van Buurtzorg is dat wij waar nodig, kunnen sturen.
Helaas komen we soms hele schrijnende gevallen tegen waarbij niet direct een structurele oplossing voor handen ligt omdat er een wachttijd is. Maar als het echt een gevaar wordt voor thuis dan kan er wel direct gehandeld worden. Dit is dan wel een geruststelling.
Buiten de dagelijkse zorg zijn wij er ook voor terminale zorg, stervensbegeleiding, wondverzorging of andere verpleegkundige handelingen. Dit gaat dan ook verder dan de zorg voor mensen van dementie. Onze hulp wordt vrijwel altijd vergoed vanuit de basisverzekering.
# Is de benadering anders bij een cliënt met dementie?
Bij mensen met dementie is het heel belangrijk hoe je dingen zegt. Omdat ze zo vanuit een impuls kunnen reageren, is het van belang om ze zo te benaderen dat ze hun waardigheid behouden, dus ga niet praten alsof je met een klein kind te maken hebt. Ook zijn ze vaak bang en wantrouwig, toch willen wij ervoor zorgen dat ze vertrouwen in ons blijven houden. Dit lukt door mee te bewegen met de behoefte van de cliënt. Omdat ze hun cognitieve vermogens verliezen door het ziekteproces zijn schommelingen in emoties, maar ook ontremd gedrag vaak meer aanwezig. Dit vraagt een andere benadering. We willen niet de strijd met de cliënt aangaan. Als het douchen vandaag alleen maar een strijd wordt dan kunnen we best een keer het douchen overslaan, want de ene dag is de andere niet. Het is anders als we handelingen moeten doen die moeten gebeuren, dan kunnen we niet tot de volgende dag wachten natuurlijk. Door fysiek contact zoals een knuffel of even de hand vasthouden kan je iemand troosten en rustig krijgen. Geduld hebben en rust uitstralen is dan zo belangrijk voor hen en dan is heel veel mogelijk wat de zorgtaken betreft.
Gebruik maken van non-verbale communicatie is vaak helpend. In plaats van de cliënt te vragen om te gaan staan maak je zelf een gerichte beweging zodat het duidelijk wordt dat hij of zij kan gaan staan. Vooral voor mensen waar de dementie al verder gevorderd is dit een fijne manier van handelen.
# Kunnen jullie nog mensen gebruiken in jullie team?
Jessie zegt: Wij zijn nu met negen vaste mensen en wij kunnen zeker nog mensen erbij gebruiken. Wij zoeken nog verpleegkundigen, wijkverpleegkundige die ons team willen ondersteunen. Het is een afwisselende baan. De omgang met mensen is een leuke uitdaging omdat je bij buurtzorg mensen echt leert kennen. Ik vind het leuk om na te denken hoe je iemand het best kan begeleiden met een passende individuele aanpak op zowel medisch als persoonlijk vlak. Soms moet je de discussie aangaan maar soms moet je geduld hebben totdat het wel kan om je doel te bereiken.
Sandra vult aan: Het is ook boeiend dat ons werk niet ophoudt bij de verzorging, maar dat er veel meer bij komt kijken als mensen de regie niet meer zelf in handen kunnen houden en waarbij geen netwerk of mantelzorger is.